Apollonios’dan Argonautika

Apollonios’dan Argonautika 3.yüzyılda yaşayan Rodoslu Apollonios dönemin en iyi dilbilimcisi ve şairlerindendir. Kendisi hakkında pek bilgi sahibi olmamakla birlikte MÖ. 295-290 yıllarında İskenderiye’de yaşadığı rivayet edilir. Dönemin en ünlü şairi Kallimakhos’un öğrencisidir. Apollonios daha çok şehirlerin nasıl kurulduğunu anlatan şiirleriyle ünlüdür bunlardan bazıları Ktiseis ve Kanopos’dur. Ancak günümüze kadar bilinen tek epigram eseri Altın post ve Argonotlar efsanesini anlattığını Argonautika’dır.

Apollonios kitabında anlattığı karakterlerini en lirik haliyle ve aşırı duygusal bir şekilde anlatmıştır. Kitap ilk olarak Varro Atacinus tarafından Latinceye çevrilerek günümüze kadar ulaşmıştır. Kitap, Ovidius ve Vergilius’a da ilham kaynağı olmuştur. Argonautika yurt dışında tiyatro olarak da sahnelenmiştir.

Apollonius
Pergeli Apollonius

Antikçağ matematikçileri arasında seçkin bir yeri olan Apollonius (M.Ö. 262-200) Archimedes’ten kırk yıl kadar sonra Perge’ de doğmuş, İskenderiye’de Eukleides’in öğrencileri tarafından yetiştirilmiştir. Eserlerinin çoğu kayıptır. En önemli eseri Koni Kesitleri olup, bu çalışmasından dolayı “Büyük Geometrici” ünvanıyla anılmıştır. Apollonius İskenderiye’de iken Naucrates adında bir geometrici kendisini ziyaret etmiş ve onun isteği üzerine Apollonius konikler üzerine acele bir taslak hazırlamıştı, daha sonra Perge’de bu çalışma üzerine eğilme fırsatı bulmuş ve söz konusu bu eserini ortaya koymuştur.

Koni Kesitleri sekiz kitaptan oluşmuş bir koleksiyondur, ancak yalnızca ilk dört kitap Yunanca orijinalleriyle günümüze kadar gelebilmiştir. Apollonius zamanına kadar koni kesitleri tepe açılarının dar, dik ve geniş olmasına göre farklı konilerden elde ediliyordu. Apollonius ise ilk defa koni kesitlerini bir ve aynı koniden elde etmiş ve böylece üç koni kesitini birbirine bağlayabilmiştir. Bu koni kesitlerine elips, parabol, hiperbol adlarını veren de Apollonius’dur.

Koni Kesitleri’nin Birinci Kitab’ında bu üç koniğin elde edilişi üzerinde durulmuş, İkinci Kitab’ında esas olarak asimptotlar, eksenler ve çaplar incelenmiş, Üçüncü Kitab’ında konusu üçgenlerin, dikdörtgenlerin ve karelerin eşitliği veya orantılı oluşları ve elips ile hiperbolün odakları tartışılmış, Dördüncü Kitab’ında ise Apollonius çizgilerin harmonik bölümü söz konusu edilmiştir. Koniklerin birbirleriyle dörtten daha fazla noktada kesişemeyecekleri gösterilmiştir.

Beşinci Kitap’ta, verilen bir noktadan bir koniğe çizilebilecek en uzun ve en kısa çizgiler araştırılırmış, (bu çizgiler konikleri dik olarak keser ve normal adını alır), Altıncı Kitap’ta koniklerin benzerliğine değinilmiştir.

Apollonius, Eukleides ve Archimedes ile birlikte geometriyi Hellenistik Çağda en yüksek seviyeye getiren matematikçilerdendir. Her çağda geometricileri meşgul edecek olan koni kesitleri kuramını ilk defa Apollonius oluşturmuştur. Bu kuram, her dereceden geometrik eğriler kuramının ve yalnızca şekillerin biçimleri ve konumlarıyla ilgilenen, çizgilerin ve yüzeylerin kesişmeleri ve çizgisel uzaklıkların oranlarını kullanan geometri dalının başlangıcı olmuştur.

Apollonius astronomi ile de ilgilenmiştir. Bu konudaki fikirleri ve çalışmalarıyla matematiksel astronominin kurucusu kabul edilir. Gezegenlerin hareketlerini açıklamak için, Eudoxos’un ortak merkezli küreler sistemi yerine episikl ve eksantrik düzeneklerden oluşan matematiksel bir model önermiştir. Apollonius bu düzenekleri astronomiye uygulamamış, yalnızca teklif etmekle yetinmiş, bunları daha sonra Batlamyus ayrıntılı olarak işleyip astronomiye uygulamıştır.